Cá sấu Caiman là một trong hai loài lớn nhất trong họ Alligatoridae còn tồn tại cho đến ngày nay (cùng với cá sấu mõm ngắn Mỹ). Chúng có tốc độ di chuyển nhanh nhẹn, hàm răng sắc nhọn và bén hơn các loài cá sấu khác. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về loài cá sấu này trong bài viết dưới đây.
Phân loại cá sấu Caiman
Có sáu loài Caiman được tìm thấy khắp Trung và Nam Mỹ. Chúng có quan hệ họ hàng gần nhất với cá sấu nhờ nhiều đặc điểm giống nhau.
Giống như nhiều loài cá sấu khác, cá sấu Caiman là một trong những loài tồn tại lâu nhất trên thế giới và có rất ít tiến hóa trong suốt 200 triệu năm qua. Bất chấp thực tế là khủng long đã tuyệt chủng cách đây 65 triệu năm, caiman cùng với các thành viên khác của nhóm cá sấu vẫn đang phát triển mạnh mẽ.
Cá sống Caiman sống ở đâu?
Caiman tập trung sinh sống chủ yếu ở các môi trường đất ngập nước trên khắp Trung và Nam Mỹ. Vị trí phân bố chính xác tùy thuộc theo sở thích của từng loài. Nếu như Caiman đeo kính (Caiman crocodilus) sinh sống chủ yếu tại sông, hồ, đầm lầy tại Puerto Rico và Cuba thì với loài Caiman đen, chúng lại yêu thích những vùng nước có dòng chảy mạnh. Tuy nhiên, phần lớn những con cá sấu Caiman đều yêu thích những vùng nước tĩnh lặng. Chính vì vậy, chúng cũng thường cư trú trong các tuyến đường thủy nhân tạo như kênh đào và hồ chứa.
Đặc điểm ngoại hình của cá sấu Caiman
Caiman là loài động vật có thân hình to lớn, đầu phẳng với cái mũi hơi dẹt và chiếc đuôi dài chạy theo chiều dọc cơ thể. Giống như các loài cá sấu khác, lỗ mũi và mắt của chúng nằm trên đỉnh mõm và đầu, có nghĩa là chúng vẫn có thể thở và nhìn trong khi ẩn trong nước. Nhờ bộ hàm chắc khỏe cùng hàm răng sắc nhọn, cá sấu Caiman có thể xé xác con mồi một cách dễ dàng.
Một con Caiman trưởng thành có thể dài từ 1,5m đến 6m tùy thuộc vào từng phân loài. Trong đó, Caiman đen là loài có kích thước lớn nhất. Tất cả các loài Caiman đều có bàn chân có màng với năm ngón ở bàn chân trước và bốn ngón ở bàn chân sau.
Đặc điểm hành vi của Caiman
Loài cá sấu này chủ yếu hoạt động vào ban đêm. Vào ban ngày, chúng dành phần lớn thời gian để nghỉ ngơi dưới nước hoặc phơi nắng trên các bờ sông. Mặc dù tất cả các loài caiman đều là loài lưỡng cư, một số loài thuộc nhóm này dành nhiều thời gian trên cạn hơn dưới nước.
Loài cá sấu này hiếm khi rời khỏi dòng nước. Bởi chúng thường ẩn mình dưới nước và trong màn che của bóng đêm để săn mồi. Caiman đực có tính lãnh thổ cao và nhanh chóng thiết lập thứ bậc thống trị. Những con đực ở vị trí đầu đàn cũng giao phối với nhiều con cái hơn.
Cá sấu Caiman phụ thuộc rất nhiều vào môi trường nước. Trong mùa hạn hán, chúng sẽ đào sâu xuống bùn và bắt đầu trạng thái ngủ đông để tránh bị khô nóng.
Cá sấu Caiman: Quá trình sinh sản và vòng đời
Caiman trưởng thành về giới tính khi chúng từ bốn đến mười tuổi. Thời gian của mùa sinh sản của chúng thường trong mùa mưa vào tháng 5 và tháng 6. Con cái xây tổ cao khoảng 1.5m từ thảm thực vật hoặc bùn. Sau đó, chúng đẻ từ 30 – 65 quả trứng trong một cái lỗ hình nón được tạo trên đỉnh của gò đất. Những quả trứng này sẽ nở sau khoảng 3 tháng. Trong nhiều trường hợp, nhiều con Caiman cái cùng đẻ trong cùng một tổ để cùng nhau canh gác
Khi Caiman con nở, Caiman mẹ sẽ đặt con của mình vào trong miệng và đưa xuống nước. Caiman mẹ sẽ ở cùng Caiman con trong suốt một năm để bảo vệ chúng khỏi những kẻ săn mồi. Caiman con khi còn nhỏ sẽ có màu xanh nhạt. Khi đến tuổi trưởng thành, những vết sẽ này mờ dần đi.
Caiman ăn gì?
Caiman là những kẻ săn mồi đáng gờm săn và tiêu thụ nhiều loại động vật khác nhau. Do lối sống chủ yếu là thủy sinh nên chúng chủ yếu ăn cá, động vật giáp xác và các động vật thủy sinh kích thước nhỏ. Chúng cũng được biết là săn các loài chim (đặc biệt là chim nước) cùng với các loài lưỡng cư và động vật có vú nhỏ.
Chuột lang nước và lợn rừng là nguồn thức ăn quan trọng đối với nhiều quần thể Caiman, trong khi những con Caiman đen lớn lao vào đất liền vào ban đêm để săn những con mồi lớn hơn bao gồm cả con người.
Cá sấu Caiman sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để săn bắt các loài săn mồi nhưng phổ biến nhất là ở gần bờ sông và nằm chờ con mồi xuống nước uống nước hoặc băng qua bờ bên kia. Chúng cũng được biết đến là có khả năng lướt theo con mồi, lặng lẽ trôi trên mặt nước chỉ với mắt và lỗ mũi lộ ra với hy vọng có thể rình mồi mà không bị nhìn thấy.
Mối đe dọa của cá sấu Caiman
Do kích thước lớn và bản chất ghê gớm của chúng, loài cá sấu này có rất ít kẻ săn mồi trong môi trường tự nhiên của chúng. Tuy nhiên, kích thước nhỏ bé của các chú Caiman con khiến chúng trở thành mục tiêu bị các loài động vật khác săn lùng như rắn, mèo rừng, chim săn mồi cùng nhiều loài động vật có vú ăn tạp khác.
Caiman cũng bị đe dọa bởi sự suy thoái môi trường sống bởi phá rừng và ô nhiễm nước. Chúng cũng là đối tượng bị săn bắt để lấy da và lấy thịt.
Mối quan hệ giữa cá sấu Caiman với con người
Caiman trở thành đối tượng bị con người săn bắt vì lớp da của chúng. Da cá sấu Caiman thường được sử dụng phổ biến nhất trong sản xuất quần áo, chủ yếu là giày dép và làm túi xách. Chúng cũng bị săn bắt tại địa phương để lấy thịt, một nguồn protein quan trọng đối với một số quần thể.
Trong những năm gần đây, Caiman đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi việc mất môi trường sống do nhường chỗ cho việc phát triển các khu định cư của con người và giải phóng đất cho nông nghiệp.
Những con cá sấu Caiman với kích thước to lớn, mạnh mẽ xuất hiện trong khu vực dân cư luôn khiến bất cứ ai cảm thấy sợ hãi khi vô tình bắt gặp chúng.
Tình trạng Bảo tồn Caiman
Ngày nay, cá sấu Caiman được IUCN xếp vào danh sách những động vật ít được quan tâm nhất về nguy cơ tuyệt chủng. Bất chấp sự sụt giảm số lượng quần thể (số lượng Caiman đen được cho là đã giảm 99% trong vòng 100 năm qua), loài cá sấu này vẫn phát triển mạnh ở một số vùng nhất định. Điều thú vị là sự diệt vong của các loài cá sấu lớn hơn trên khắp Trung và Nam Mỹ đã dẫn đến việc mở rộng phạm vi của Caiman ở một số khu vực.
